Το ναρκαλιευτικό “Νέστος” αποκαλύπτεται. Κατάδυση-αυτοψία στο ναυάγιο από το Γιώργο Καρέλα

Interviews, Photo gallery, Shipwrecks, Then and Now, WW2 in Greece, WW2 Wrecks

Έρευνα και φωτογραφίες: Γιώργος Καρέλας

Δημοσίευση στο www.ww2wrecks.com, κατόπιν αδείας από το Γιώργο Καρέλα

Έχοντας κάνει πάνω από 200 καταδύσεις στο ναρκαλιευτικό “Νέστος”, ένα ναυάγιο από την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στον Κορινθιακό κόλπο, με εύκολη πρόσβαση και προσιτό βάθος, απέκτησα με τον καιρό μια ιδέα πως θα ήταν το πλοίο πριν βυθιστεί

Φωτογραφία του πλοίου δεν υπήρχε, μια φωτογραφία όμως από την εποχή του Πολέμου, με βοήθησε να αποκαλυφθεί το ναυάγιο και πλέον να έχουμε μια πλήρη εικόνα του.

Το ναρκαλιευτικό "Νέστος" στο σημείο που βυθίστηκε.
Το ναρκαλιευτικό “Νέστος” στο σημείο που βυθίστηκε.

 

Όταν το πλοίο  βυθίστηκε τον Απρίλιο του 1941 από τη Γερμανική αεροπορία στον Ψαθόπυργο Αχαΐας, μέρος του πλοίου  εξείχε από το νερό  μιας και ο καπετάνιος κατάφερε να το προσαράξει στα αβαθή. Αυτό το μικρό μέρος του πλοίου λοιπόν στάθηκε αρκετό να μας αποκαλύψει την πλήρη εικόνα του ναρκαλιευτικού και πως ήταν πριν βυθιστεί. (σημείωση: Το πλοίο τελικά βυθίστηκε σε βαθύτερα νερά μεταπολεμικά, όταν τη δεκαετία του 1950 συνεργείο προσπάθησε να το ανελκύσει. Σήμερα βρίσκεται βυθισμένο σε κατωφερικό βυθό σε βάθος από 26 έως 45 μ.)

Η τοποθεσία του ναυαγίου σήμερα
Η τοποθεσία του ναυαγίου σήμερα

Όλα λοιπόν  άρχισαν όταν δημοπρατήθηκε στο διαδίκτυο μια φωτογραφία ενός βυθισμένου πλοίου στις Ελληνικές ακτές από την περίοδο της Γερμανικής εισβολής.

Αν και το μέρος μου είναι εξαιρετικά γνώριμο μου πήρε πάνω από χρόνο για να ταυτοποιήσω αρχικά την περιοχή. Η χαμηλή νεφοκάλυψη στην φωτογραφία εποχής με έκανε να μην αναγνωρίσω  το τοπίο.

Κάποια στιγμή όμως επανήλθα και κοιτάζοντας πιο προσεκτικά διέκρινα ότι επρόκειτο για την περιοχή της Φωκίδας , απέναντι από το γραφικό χωριό Ψαθόπυργος.

Το πηδάλιο στην πρύμνη
Το πηδάλιο στην πρύμνη

Το ναυάγιο που διακρίνεται στη φωτογραφία θα μπορούσε να είναι ένα από τα Νέστος (ναρκαλιευτικό του ΒΝ) , Σπέτσες (επιβατικό) και Αθηνά Σ (φορτηγό) που βυθίστηκαν στην περιοχή από τη Γερμανική αεροπορία και επικάθησαν σε ρηχά νερά στις ακτές της περιοχής . Aρχικά και με τη μέθοδο της ατόπου, αποκλείστηκαν τα πλοία Αθηνά Σ (λόγω θέσεως που είναι γνωστή και δεν συμπίπτει αλλά και λόγω μη ομοιότητας του μέρους του πλοίου που διακρίνεται) και στη συνέχεια το Σπέτσες (λόγω μη ομοιότητας του πλοίου)

Έμενε το Νέστος το οποίο ποτέ δεν το είχα φανταστεί με δύο πάρα πολύ ψηλές ανεμοδόχους * εκατέρωθεν της γέφυράς του  .Αυτές οι ανεμοδόχοι λοιπόν θα έδιναν λύση σε ένα μυστήριο πολλών ετών.

Φωτογραφία πλοίου παρόμοιου τύπου
Φωτογραφία πλοίου παρόμοιου τύπου

Kαταδύσεις – αυτοψία για να πιστοποιηθεί η ύπαρξη των ανεμοδόχων πραγματοποιήθηκαν τον Αύγουστο του 2023 . Ήξερα σε ποιο μέρος θα έπρεπε να εστιάσω την προσοχή μου και πράγματι -όπως  θυμόμουν – μια τεράστια  ανεμοδόχος αριστερά από τη γέφυρα βρίσκεται στο κατάστρωμα . Έχει λυγίσει από τη βάση της και έχει πέσει προς τη μεριά της πρύμνης.

Σχέδιο πλοίου παρόμοιου τύπου με το "Νέστος"
Σχέδιο πλοίου παρόμοιου τύπου με το “Νέστος”

Από την άλλη πλευρά της γέφυρας η ανεμοδόχος δε βρίσκεται στη θέση της ενώ στο σημείο που θα έπρεπε να υπάρχει μια τρύπα βρίσκεται μια μεγάλη λαμαρίνα που καλύπτει την περιοχή.

Ένας χαρακτηριστικός στύλος που διακρίνεται στη φωτογραφία του ναυαγίου και στα σχέδια των πλοιαρίων τύπου Mersey έφερε φανό στο επάνω μέρος και βρισκόταν στο αριστερό μέρος της γέφυρας.

Η πλώρη του "Νέστος"
Η πλώρη του “Νέστος”

Στο σημείο αυτό  βρίσκονται δυο κάθετα σίδερα , ο στύλος όμως με το φανό στο Νέστος θα πρέπει να ήταν λίγο πιο πίσω στη γέφυρα και δίπλα στο φουγάρο . Καταδυόμενος το ναυάγιο πάνω από τρεις δεκαετίες θυμάμαι ένα πολύ ψηλό στύλο δίπλα στο φουγάρο που πλέον δεν υπάρχει αλλά διακρίνεται σε πολλές φωτογραφίες και βίντεο που τραβήχτηκαν στο παρελθόν.

Η ανεμοδόχος του "Νέστος" έχει πλέον πέσει.
Η ανεμοδόχος του “Νέστος” έχει πλέον πέσει.

Το 1938 η κυβέρνηση του Ιωάννη Μεταξά στα πλαίσια της ενδυνάμωσης του στρατού και στόλου της χώρας λόγω του ότι τα μαύρα σύννεφα του Πολέμου είχαν αρχίσει να μαζεύονται αγόρασε τέσσερα ναρκαλιευτικά-ναρκοθέτιδες. Τους δόθηκαν ονόματα ποταμών . Αξιός, Στρυμών  Νέστος και Αλιάκμων.

Τα δύο πρώτα όπως και τα δύο δεύτερα έμοιαζαν πολύ μεταξύ τους αλλά σα ζευγάρια  είχαν σημαντικές  κατασκευαστικές  διαφορές .

Η γέφυρα και φουγάρο του ναυαγίου. Διακρίνεται και ο στύλος που σήμερα δεν υπάρχει
Η γέφυρα και φουγάρο του ναυαγίου. Διακρίνεται και ο στύλος που σήμερα δεν υπάρχει

Όπως αναφέρει ο ιστορικός μελετητής Άρης Μπιλάλης στο άρθρο του «Τα πλοία ναρκοπολέμου στον πόλεμο του ’40»  « ……η Ελλάς απέκτησε  δυο βρετανικά αλιευτικά σκάφη, τα «LORD BRADBURY» και «LORD MERRIVALE», με σκοπό να μετατραπούν σε σκάφη ναρκοπολέμου. Αν και τα τέσσερα αλιευτικά συχνά αναφέρονται ως αδελφά, στην πραγματικά αποτελούσαν δυο ξεχωριστά ζευγάρια σκαφών με αρκετά κοινά χαρακτηριστικά μιας και είχαν ναυπηγηθεί στα ίδια ναυπηγεία.

Τα «LORD BRADBURY» και «LORD MERRIVALE» είχαν ναυπηγηθεί το 1925-26 στα Cochrane & Sons για ιδιώτες ως αλιευτικά πλοία με ολική χωρητικότητα 338 κόρων, μήκος 42,3 και πλάτος 7,3 μέτρα…….Όταν αγοράστηκαν το 1938 τα τέσσερα αλιευτικά μετασκευάσθηκαν για χρήση ως ναρκαλιευτικά και ναρκοθέτιδες με δυνατότητα μεταφοράς 50 ναρκών έκαστο ενώ τοποθετήθηκαν ένα αντιαεροπορικό ταχυβόλο «Rheinmetall» των 37 χιλιοστών και ένα παλαιού τύπου πολυβόλο. Ο μηχανικός γρίπος που εγκαταστάθηκε τους έδινε τη δυνατότητα να αλιεύσουν αγκυροβολημένες νάρκες επαφής».

Το πλήρες άρθρο του Άρη Μπιλάλη για τα ναρκαλιευτικά του ΒΝ κατά το ΒΠΠ και λεπτομέρειες σχετικά με τις τελευταίες ώρες του “Νέστος” βρίσκεται στο περιοδικό Ναυτική Επιθεώρηση

O δύτης περνάει από στο σημείο που βρισκόταν η βάση της ανεμοδόχου και έχει λυγίσει και πέσει στο κατάστρωμα
O δύτης περνάει από στο σημείο που βρισκόταν η βάση της ανεμοδόχου και έχει λυγίσει και πέσει στο κατάστρωμα

Από φωτογραφίες που διασώθηκαν γνωρίζουμε ότι τα Αξιός και Στρυμών αποτελούσαν το ένα ζευγάρι, για το άλλο ζευγάρι (τα Νέστος και Αλιάκμων) δεν υπήρχε καμία απεικόνιση, σχέδιο ή φωτογραφία. Πλέον γνωρίζουμε ότι τα Νέστος και Αλιάκμων θα ήταν όπως απεικονίζονται στη φωτογραφία (ατμόπλοιο Lord Talbot)  και στο σχέδιο  (ατμόπλοιο  Lord Heneace) δύο  παρόμοια πλοία που ναυπηγήθηκαν στην Αγγλία σαν περιπολικά ακόμα και σαν ναρκαλιευτικά πριν ξεσπάσει ο ΑΠΠ και ανήκαν στην κλάση Mersey

Εξαιρετικό φωτομωσαικό του ναυαγίου από την Ελένη Τσοπουροπούλου. Η ανεμοδόχος είναι ορατή
Εξαιρετικό φωτομωσαϊκό του ναυαγίου από την Ελένη Τσοπουροπούλου. Η ανεμοδόχος είναι ορατή

* αεραγωγός, κυλινδρική κατασκευή, με κυρτό το επάνω μέρος της και με πλατύ στόμιο (καπάκια) , η οποία χρησιμεύει για τον αερισμό κλειστού χώρου (σε πλοία, ορυχεία, κτλ.)· Γνωστή και σαν ανεμοδόχη.