Έρευνα-κείμενο-φωτογραφίες:

Αρχές Οκτωβρίου 1943 οι Γερμανοί ετοιμάζονταν για επιχειρήσεις στα Δωδεκάνησα ύστερα
από την Ιταλική συνθηκολόγηση του Σεπτεμβρίου.

Αμέσως μετά τη συνθηκολόγηση οι Γερμανοί κινήθηκαν γρήγορα και κατέλαβαν άμεσα τη Ρόδο μετά από μικρής έντασης αψιμαχίες με την Ιταλική φρουρά στις 9-11 Σεπτεμβρίου 1943.

Στη γειτονική Κω όμως τα γεγονότα εξελίχθηκαν διαφορετικά αφού οι Ιταλικές δυνάμεις
υποδέχθηκαν τις συμμαχικές που ανέλαβαν την υπεράσπιση της νήσου μαζί με τις Αγγλικές
δυνάμεις αρχής γενομένης τη 14η Σεπτεμβρίου όταν 120 αλεξιπτωτιστές από το 11ο βρετανικό Τάγμα Αλεξιπτωτιστών έπεσαν από τις  Nτακότες  της 216ης Μοίρας της  RAF  στο νησί.

Για την Γερμανική απόβαση και κατάληψη της νήσου στις αρχές Οκτωβρίου του 1943 έχουν
γραφτεί πολλά.

Η απόβαση έγινε σε 3 σημεία, ένα από αυτά τα σημεία έχει να κάνει με την ιστορία που
ανακάλυψα με την ταυτοποίηση κάποιων φωνογραφιών.

ΠΗΓΗ ΧΑΡΤΗ: http://kosisland.org/ 

Στις 3 Οκτωβρίου 1943, τις πρώτες πρωινές ώρες τα παρατηρητήρια της Καλύμνου εντόπισαν
τον αποβατικό στολίσκο, αλλά τον εξέλαβαν ως συμμαχική νηοπομπή με εφόδια.

Η γερμανική επιχείρηση αιφνιδιαστικής κατάληψης της Κω (Unternehmen Eisbär = Επιχείρηση Πολική Άρκτος) προέβλεπε απόβαση σε τρία σημεία της ακτής:
H Ομάδα Μάχης φον Ζάλντερν ανέλαβε την κύρια προσπάθεια κατάληψης του νησιού και
έπρεπε να αποβιβαστεί στη βόρεια ακτή, νότια του Μαρμαρίου.
Tο δεύτερο τμήμα έπρεπε να αποβιβαστεί στη νότια ακτή, κάτω από το ύψωμα Ερημίτης με
κύρια αποστολή την καταστροφή θέσεων ιταλικού πυροβολικού νότια του Πλατανίου, τα
πυρά των οποίων μπορούσαν να εμποδίσουν την κύρια προσπάθεια, αφού κάλυπταν την
πόλη και το λιμάνι της Κω και σχετίζεται άμεσα με το θέμα της δημοσίευσης . To τμήμα ,
γνωστό σαν kumpfgruppe Aschoff αποτελούνταν από 300 άνδρες του ΙΙ/16 τάγματος το οποίο
αποτελείτο από αρκετούς έμπειρους καταδρομείς επικεφαλής των οποίων ήταν ο λοχαγός
Philipp Aschoff.

Tο τρίτο τμήμα έπρεπε να αποβιβαστεί στον όρμο Αλμυρού (γνωστό σήμερα ως Paradise Beach) και να καταλάβει το αεροδρόμιο της Αντιμάχειας: Πρώτα θα αποβιβαζόταν ο 1ος Λόχος
Πεζοναυτών και θα εξασφάλιζε μία συγκεκριμένη περιοχή ως ζώνη ρίψης, στην οποία
προβλεπόταν να πέσει λίγο αργότερα ο 15ος Λόχος Αλεξιπτωτιστών.
Στις 04:00 η νηοπομπή με την Ομάδα Μάχης φον Ζάλντερν βρισκόταν νοτίως της νησίδας
Πλατύ και δυτικά της Ψερίμου και πρώτο επιβιβάστηκε στα αποβατικά το 2/65 Τάγμα
Γρεναδιέρων.

Μέχρι την τελευταία στιγμή οι Βρετανοί θεωρούσαν ότι ο αποβατικός στολίσκος
ήταν δική τους εφοδιοπομπή και επέτρεψαν στις γερμανικές δυνάμεις να αποβιβαστούν
ανενόχλητες.

Μόνο μία ιταλική τορπιλάκατος, που περιπολούσε μεταξύ Ψερίμου και Κω, αντιλήφθηκε την τελευταία στιγμή τα γερμανικά αποβατικά και έρριξε τις τορπίλες της, αλλά χωρίς επιτυχία.

Υλικό από βιντεοσκοπήσεις της εποχής για λογαριασμό της Γερμανικής προπαγάνδας δείχνουν στο σημείο εκείνο να αποβιβάζουν στρατεύματα τα μεταγωγικά Bulgaria και Catherine Schiaffino καθώς και η ναρκοθέτις Drache διακρίνονται στις επιχειρήσεις της απόβασης στο Δυτικό τμήμα του νησιού στις ακτές του Μαρμαρίου και Τιγκακίου μαζί με αποβατικά τύπου Marinefährprahm και ναρκαλιευτικά τύπου Raumboot.

Στις 04:45 το 1ο Τάγμα Ελαφρού Πεζικού Ντάραμ ειδοποιήθηκε ότι δύο άγνωστης ταυτότητας
αποβατικά σκάφη πλησίαζαν το Μαρμάρι.

Μία μηχανοκίνητη διμοιρία εστάλη για αναγνώριση, αλλά αναγκάστηκε να υποχωρήσει υπό τα δραστικά πυρά των Γρεναδιέρων και το Τάγμα Ντάραμ έλαβε γνώση της εχθρικής απόβασης.

Ο αιφνιδιασμός ήταν πλήρης και οι προελαύνουσες γερμανικές δυνάμεις κατάφεραν να δημιουργήσουν προγεφυρώματα και στη συνέχεια να προωθηθούν στο εσωτερικό του νησιού.
Το σχέδιο της απόβασης προέβλεπε όπως αναφέρθηκε την κατανομή  των μονάδων σε 3
ομάδες εισβολής.

Η κύρια απόβαση έγινε στην ακτή του Μαρμαρίου, με αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη της πόλης και του λιμανιού, μια βοηθητική απόβαση στη νότια ακτή ( στη θέση Άγιος Ζαχαρίας Δίκιου) για εξουδετέρωση της συγκέντρωσης πυροβολικού στον Αμπάβρη και άλλη δευτερεύουσα απόβαση στην ακτή Ψηλός Αγκρεμμός της Κεφάλου σε συνδυασμό με
αεραπόβαση στο λαιμό Κεφάλου με σκοπό την κατάληψη του αεροδρομίου της Αντιμάχειας.

Την επιχείρηση θα υποστήριζε η Γερμανική αεροπορία με βομβαρδισμούς σε επιλεγμένους
στόχους και εγγύς υποστήριξη.

Η μεταφορά των στρατευμάτων είχε γίνει από Κρήτη και Πειραιά με πλήθος πολεμικών πλοίων, που συγκεντρώθηκαν με κάθε μυστικότητα.
H απόβαση της 2ης ομάδας σην κακοτράχηλη ακτή του Αγίου Ζαχαρία, στη νότια πλευρά
του νησιού έγινε τα χαράματα.

Εκεί οι άνδρες του ΙΙ/16 αποβιβάστηκαν από το μεταγωγικό Citta di Savοna και αφού σκαρφάλωσαν στη λοφοσειρά του Δίκιου στο ύψος της κορυφής του Ερημίτη, επιτέθηκαν κατά του στρατοπέδου στον Αμπάβρη, όπου συνάντησαν ισχυρή αντίσταση από τον ιταλικό λόχο επάκτιων πολυβόλων, που είχε ήδη φθάσει από το Παραδείσι.

Φωτογραφία ταυτοποίησης από το  βιβλίο του Anthony Rogers φαίνεται η ακτή νοτιότερα (λίγο πιο Νότια είναι η Καρδάμαινα).
Καθυστέρησαν μέχρι τις απογευματινές ώρες, παρά την αεροπορική υποστήριξη.
Στις φωτογραφίες ντοκουμέντα που παρατίθενται διακρίνεται το Ιταλικό επιταγμένο από τους
Γερμανούς μετά τα γεγονότα του Σεπτεμβρίου Citta di Savona να δέχεται επίθεση από
Beaufighters της RAF στο Νοτιοανατολικό απόκρημνο τμήμα του νησιού μεταξύ Αγίου Φωκά
και Καρδάμαινας.

Τα πλοία που δέχονται επίθεση είναι το μεταγωγικό Citta di Savona όπως αναφέρθηκε και απ όσον μπορεί κάποιος να υποθέσει και το ανθυποβρυχιακό UJ 2102 το γνωστό Γερμανικό ανθυποβρυχιακό, (πρώην θαλαμηγός Brigitte ) το οποίο βύθισε το υποβρύχιο
Τρίτων και φαίνεται να συνόδευε το μεταγωγικό Citta di Savona στην απόβαση.
Το μεταγωγικό φαίνεται να έχει εκτελέσει την αποστολή του καθώς έχει πορεία προς το νότο.
(μετά την αποβίβαση απέπλευσε κατ’ ευθείαν για Πειραιά) .

Το σημείο της ταυτοποίησης είναι το ανατολικότερο άκρο της Κω (στο βάθος διακρίνεται το ακρωτήριο του Αγίου Φωκά

Στις φωτογραφίες της επίθεσης στα πλάγια του πλοίου διακρίνονται σχοινιά που υποδεικνύουν ότι πρόσφατα έχουν καθελκυστεί αποβατικές λέμβοι και εξοπλισμός από το πλοίο τα οποία λόγω της πίεσης του χρόνου δεν έχουν μαζευτεί.

Στα δύο πρυμναία αντιαεροπορικά διακρίνονται άνδρες της ομοχειρίας να βάλλουν εναντίον των αεροσκαφών έχοντας στρέψει τα αντιαεροπορικά προς το μέρος τους.

Δε διακρίνονται στρατεύματα κάτι που είναι εύκολα κατανοητό, οι επιβαίνοντες έχουν ήδη
αποβιβαστεί και τα πλοία έχουνv ξεκινήσει να φύγουν μακριά από το σημείο στο οποίο
αναμενόταν με το ξημέρωμα να καταφθάσουν τα βομβαρδιστικά της RAF….

H ταυτοποίηση από τα αρχεία της RAF

Για χάρη της έρευνας και μιας και το κατέβασμα των ORBs της RAF από τα Αγγλικά Κρατικά
αρχεία (National archives ) είναι επί του παρόντος δωρεάν λόγω της πανδημίας κατέβασα το
αρχείο AIR-27-1508-49.pdf
Τα αεροπλάνα απογειώθηκαν από το αεροδρόμιο της περιοχής της Λακατάμιας κοντά στη
Λευκωσία της Κύπρου στις 6.10 το πρωί και θα πρέπει να έφτασαν στις Νότιοανατολικές ακτές
της Κω γώρω στις 8.
Eκεί εντόπισαν τα εν λόγω πλοία, δηλαδή το μεταγωγικό Citta di Savona και το ανθυποβρυχιακό UJ 2102. Τα πλοία πολυβολήθηκαν και βομβαρδίστηκαν όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες χωρίς όμως να δεχθούν κάποιο σημαντικό πλήγμα.

Η αναφορά συμβάντων σχετικά με την επιδρομή της 252 μοίρας της RAF από τα αρχεία της μοίρας δείχνει μια σαφή εικόνα των γεγονότων.

Τα αεροπλάνα που έπληξαν το Citta di Savona που πραγματοποιούσε την απόβαση σύμφωνα με το ημερολόγιο της μοίρας απογειώθηκαν από την Κύπρο στις 6.10 επέστρεψαν στη βάση στις 10.45 οπότε η επίθεση πρέπει να έγινε μετά τις 8 το πρωί όπότε το πλοίο είχε ήδη αποβιβάσει τους Γερμανούς καταδρομείς.

Η ταυτοποίηση της απόβασης έγινε με βάση της φωτογραφίες από το αρχείο της μοίρας που
έχουν δημοσιευτεί στο βιβλίο Combat Over the Mediterranean του Chris Goss αλλά σημαντική φωτογραφία ήταν και μια ακόμα την οποία ο Goss (αριστερά) την είχε δημοσιεύσει κροπαρισμμένη αλλά υπάρχει με καλύτερη λεπτομέρεια στο βιβλίο του German Conquest of the Dodecanese.

Φυσικά η τελική ταυτοποίηση έγινε σε αντιπαραβολή από το Google Earth.

Ευχαριστώ τον για την έρευνα που πραγματοποιήθηκε αρχικά μιας και
υπήρχε αναφορά ότι οι φωτογραφίες της επίθεσης έγιναν στο στενό της Παροναξίας , ο
Μανώλης όμως ήταν κατηγορηματικός ότι δεν ήταν εκεί το σημείο της επίθεσης των
Beaufighters .

Επίσης δεν αναφέρεται κάτι στα ORBs της μοίρας στις 2.10.1943 που παρατίθεται για εμπλοκή των αεροσκαφών της μοίρας στη Νάξο.
Αυτό και εκ των πραγμάτων θα ήταν δύσκολο μιας και το Citta di Savona είχε αποπλεύσει την 1ηΟκτωβρίου από το Ηράκλειο της Κρήτης συνοδευόμενα από τα αποβατικά F336 και F338 και
το ανθυποβρυχιακό UJ 2109 (πρώην Αγγλικό ναρκαλιευτικό Widnes) με σκοπό να προβεί σε
αποβίβαση των καταδρομέων που μετέφερε στο ΝΑ τμήμα της νήσου Κω.

Bιβλιογραφία
252 sqn ORBs
Bιβλία
Kos and Leros 1943: The German Conquest of the Dodecanese
Από τον Anthony Rogers
Combat Over the Mediterranean: The RAF In Action Against the Germans
Από τον Chris Goss
Αιγαίο 1943, του Μάνου Μαστοράκου

Αρθρογραφία στο διαδίκτυο
http://vhatzivasileiou.blogspot.com/2014/07/1943_29.html
http://greeksurnames.blogspot.com/2011/10/blog-post_7165.html
https://www.keymilitary.com/article/beaufighters-prowl