Κείμενο, έρευνα, φωτογραφίες: Αλέξης Μεχτίδης

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ & ΠΕΔΙΑ ΜΑΧΗΣ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ, ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ – ΜΕΤΣΟΒΟ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1947 Α’ Τα μονοπάτια του Συγκροτήματος Ευρυτανίας-Βάλτου
του ΔΣΕ από Μέτσοβο για την Τσούκα Ρόσα, 77 χρόνια μετά (1947-2024).

Στα τέλη του Οκτωβρίου του 1947 δύο φάλαγγες του ΔΣΕ (Συγκροτήματα Αγράφων-Θεσσαλίας και Ευρυτανίας-Βάλτου) διέφυγαν από το νότο προς την ‘Ήπειρο.

Οι δυνάμεις αυτές αποτελούταν από το μεγαλύτερο μέρος των ανταρτών Ευρυτανίας και Αγράφων τα οποία είχαν διαφύγει από την τελευταία φάση της επιχείρησης ΄Λαίλαψ’, όπως επίσης και από τμήματα από την Στερεάς Ελλάδας, τον Βάλτο και τη Θεσσαλία.

Επρόκειτο περί 2500-3000 ενόπλων και αόπλων. Κινήθηκαν δια μέσω της κοιλάδας του Αχελώου (Άγραφα-Θεσσαλια) και των Τζουμέρκων (Ευρυτανία-Βάλτος). Η παρουσία τους στην περιοχή του Μετσόβου συνέπεσε με την επίθεση του ΔΣΕ στο Μέτσοβο, η οποία ξεκίνησε στις 18 Οκτωβρίου 1947. Ένας σκοπός της επίθεσης αυτής ήταν η υποστήριξη της διαφυγής των τμημάτων αυτών από νότο προς βορά, κυρίως στον δρόμο Ιωαννίνων-Μετσόβου-Καλαμπάκας, τον οποίο έλεγχε ο ΕΣ.

Σε δύο παρουσιάσεις θα δείξουμε μέρος της διαδρομής τους στην Ήπειρο. Καλύψαμε την περιοχή αυτή με έξι διαφορετικές πεζοπορίες από τον Ιούλιο του 2023 μέχρι και τον Νοέμβριο του 2024.

Η φάλαγγα Ευρυτανίας-Βάλτου (με τα τάγματα Παπούα, Πυθαγόρα, Κουτρούκη και ‘λοιπών’) βρισκόταν στον Γαλαρόκαμπο στις 17 & 18 Οκτωβρίου, στο μεγάλο αυτό σταυροδρόμι μονοπατιών του όρους Λάκμου (Περιστερίου).

Στις 19 Οκτωβρίου κινήθηκε, πλησιάζοντας το Μέτσοβο από τα νοτιοδυτικά του, σε μία λάκκα ανάμεσα σε Μέτσοβο και Ανθοχώρι.

Εκεί δέχθηκε αρκετές επιθέσεις από Spitfire της ΕΒΑ. Στις 20 Οκτωβρίου ήταν στο Ανθοχώρι. Πέρασε τη ‘δημοσιά’ Μέτσοβο-Ιωάννινα (ανάμεσα σε Βοτονόσι και Μέτσοβο) τη νύχτα,  κάτι που έγινε αντιληπτό από τον ΕΣ μόνο το επόμενο πρωί, όταν αναγνωριστικές πτήσεις ανέφεραν ότι δεν υπήρχαν αντάρτες νότια της ‘δημοσιάς’. Στις 21 βρισκόταν νότια της Τσούκα Ρόσα.

Κύρια πηγή της έρευνας αυτής ήταν η ΔΙΣ (Ο Ελληνικός Στρατός κατά τον Αντισυμμοριακόν Αγώνα (1945-1949)-Το Δεύτερον Έτος του Αντισυμμοριακού Αγώνος 1947 … και ΄Έκθεση των Επιχειρήσεων Μετσόβου 18-30 Οκτωβρίου 1947 στο Αρχεία Εμφυλίου Πολέμου Τόμος 7ος).

Η ΔΙΣ είναι ασαφέστατη, όμως, για το πως το Συγκρότημα Αγράφων-Θεσσαλίας βρέθηκε νότια του Μετσόβου στην Ήπειρο.

Η, λανθασμένη, εντύπωση που αφήνει είναι ότι και τα δύο συγκροτήματα/φάλαγγες/πορείες κινήθηκαν μαζί μέχρι να φτάσουν στον δρόμο Ιωάννινα-Μέτσοβο απο τα δυτικά της Πίνδου.

Οπότε, συμβουλεύτηκα αναμνήσεις σε βιβλία των Βασίλη Αποστολόπουλου (Το χρονικό μίας εποποιίας-Ο ΔΣΕ στη Ρούμελη) και Τάκη Ψημμένου (Αντάρτες στα Άγραφα 1946-1950).