Κείμενο, έρευνα, φωτογραφίες: Αλέξης Μεχτίδης

Text, research, photos: Alexis Mehtidis

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ & ΠΕΔΙΑ ΜΑΧΗΣ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ, ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ – ΜΕΤΣΟΒΟ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1947 Β’ Τα μονοπάτια του Συγκροτήματος Αγράφων-Θεσσαλίας του ΔΣΕ από Μέτσοβο για Μαυροβούνι, 77 χρόνια μετά (1947-2024).

Τα μονοπάτια του Συγκροτήματος Ευρυτανίας-Βάλτου του ΔΣΕ από Μέτσοβο για την Τσούκα Ρόσα, 77 χρόνια μετά (1947-2024), από τον Αλέξη Μεχτίδη

Στα τέλη του Οκτωβρίου του 1947 δύο φάλαγγες του ΔΣΕ (Συγκροτήματα Αγράφων-Θεσσαλίας και Ευρυτανίας-Βάλτου) διέφυγαν από το νότο προς την ‘Ήπειρο.

Η δημοσιά που διέσχισαν οι αντάρτες τη νύχτα της 20ης Οκτωβρίου. Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη 76 Οκτώβριους μετά (τον Οκτώβριο
του 2023) και κοιτά προς το Μέτσοβο και τον ορεινό όγκο του Περιστερίου (Λάκμος).

Οι δυνάμεις αυτές αποτελούταν από το μεγαλύτερο μέρος των ανταρτών Ευρυτανίας και Αγράφων τα οποία είχαν διαφύγει από την τελευταία φάση της επιχείρησης ΄Λαίλαψ’, όπως επίσης και από τμήματα από την Στερεάς Ελλάδας, τον Βάλτο και τη Θεσσαλίας.

Χωματόδρομος που θα ήταν μονοπάτι το 1947. Πίσω η πόλη του Μετσόβου και ο Λάκμος.

Επρόκειτο περί 2500-3000 ενόπλων και αόπλων. Κινήθηκαν δια μέσω της κοιλάδας του Αχελώου (Άγραφα-Θεσσαλια) και των Τζουμέρκων (Ευρυτανία-Βάλτος).

Η παρουσία τους στην περιοχή του Μετσόβου συνέπεσε με την επίθεση του ΔΣΕ στο Μέτσοβο, η οποία ξεκίνησε στις 18 Οκτωβρίου 1947.

Ένας σκοπός της επίθεσης αυτής ήταν η υποστήριξη της διαφυγής των τμημάτων αυτών από νότο προς βορά, κυρίως στον δρόμο Ιωαννίνων-Μετσόβου-Καλαμπάκας, τον οποίο έλεγχε ο ΕΣ.

Σε δύο παρουσιάσεις θα δείξουμε μέρος της διαδρομής τους στην Ήπειρο.

Καλύψαμε την περιοχή αυτή με έξι διαφορετικές πεζοπορίες από τον Ιούλιο του 2023 μέχρι και τον Νοέμβριο του 2024.

Η φάλαγγα Αγράφων-Θεσσαλίας κινήθηκε στις ανατολικές πλαγιές της Πίνδου, παράλληλα με αυτήν της Ευρυτανίας-Βάλτου, φτάνοντας στο Δοκίμι (κορυφή επάνω από το Ανήλιο) στις 19 Οκτωβρίου, υποστηριζόμενη από δυνάμεις που είχαν καταλάβει το Ανήλιο στις 19 Οκτωβρίου.

Στις 20 Οκτωβρίου βρισκόταν στην τοποθεσία Μπάλτα (έξι χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Μετσόβου). Πέρασε την ‘δημοσιά’ Μετσόβου-Καλαμπάκας (γύρω από την Κατάρα) τη νύχτα, κάτι που έγινε αντιληπτό από τον ΕΣ μόνο το πρωί, όταν αναγνωριστικές πτήσεις ανέφεραν ότι δεν υπήρχαν αντάρτες νότια της ‘δημοσιάς’.

Το Βαρικό (ανεμογεννήττριες) και δεξιά η Τσούκα Ρόσα, με τη Λίμνη Πηγών Αώου (που δεν υπήρχε το 1947) στα ποδια της. Οι αντάρτες
χρησιμοποίησαν την ράχη Βαρικό και αυτήν από την οποία τραβήχτηκε αυτή η φωτογραφία για να φτάσουν στο Μαυροβούνι (η οποία είναι
στα βορειοανατολικά και εκτός φωτογραφίας)

Περνώντας την ράχη Βαρικό και τη ράχη στα ανατολικά της (από όπου και οι φωτογραφίες) βρέθηκε στο Μαυτοβούνι (Φλέγγα) στις 21.

Ο Λάκμος και η λάκκα από όπου κατέβηκε στην Ήπειρο ή αλλη φάλαγγα του ΔΣΕ (Ευρυτανίας-Βάλτου) από την πορεία του Συγκροτήματος
Αγράφων-Θεσσαλίας.

Κύρια πηγή της έρευνας αυτής ήταν η ΔΙΣ (Ο Ελληνικός Στρατός κατά τον Αντισυμμοριακόν Αγώνα (1945-1949)-Το Δεύτερον Έτος του Αντισυμμοριακού Αγώνος 1947 … και η Έκθεση των Επιχειρήσεων Μετσόβου 18-30 Οκτωβρίου 1947 στο Αρχεία Εμφυλίου Πολέμου Τόμος 7ος).

Σε ένα διάσελο της διαδρομής τους στα 1784 μέτρα υψόμετρο. Στο βάθος πίσω αριστερά ο Όλυμπος και δεξιά ο Κίσσαβος.

Η ΔΙΣ είναι ασαφέστατη, όμως, για το πως το Συγκρότημα Αγράφων-Θεσσαλίας βρέθηκε νότια του Μετσόβου στην Ήπειρο. Η εντύπωση που αφήνει είναι ότι και τα δύο συγκροτήματα/φάλαγγες/πορείες κινήθηκαν μαζί μέχρι να φτάσουν στον δρόμο Ιωάννινα-Μέτσοβο απο τα δυτικά της Πίνδου.

Ανεβαίνοντας για το Μαυροβούνι. Πίσω αριστερά το συγκρότημα του Λάκμου (Περιστερίου), δεξιά η Λίμνη Πηγών Αώου, το Μιτσικέλι και η
Ολύτσικα

Οπότε, συμβουλεύτηκα αναμνήσεις σε βιβλία των Βασίλη Αποστολόπουλου (Το χρονικό μίας εποποιίας-Ο ΔΣΕ στη Ρούμελη) και Τάκη Ψημμένου (Αντάρτες στα Άγραφα 1946-1950).