Η απολογία του Έλληνα “Κουίσλιγκ” Γεωργίου Τσολάκογλου: Ένα σπάνιο τεκμήριο ιστορικής αξίας έρχεται στη δημοσιότητα.

WW2, WW2 in Greece

By Pierre Kosmidis

Ένα σπάνιο τεκμήριο ιστορικής αξίας έρχεται στο φως της δημοσιότητας.

a

Αφορά στο απολογητικό υπόμνημα του στρατηγού Γεώργιου Τσολάκογλου το οποίο υπέβαλλε στο Συμβούλιο Χαρίτων του υπουργείου Δικαιοσύνης τον Ιούνιο του 1945, μετά την καταδίκη του σε θάνατο από το Δικαστήριο Δοσιλόγων, κατηγορούμενος για παράνομη συνθηκολόγηση που είχε προβεί με τον εχθρό, χαρακτηριζόμενη ως «συνθηκολόγησις εν ανοικτώ πεδίω» και «πριν η υπ’ αυτόν στρατιωτική δύναμις εκπληρώση πάν ό,τι το στρατιωτικόν καθήκον επιβάλλει», καθώς και για εθνική αναξιότητα για την συνεργασία του, στη συνέχεια, με τις κατοχικές Δυνάμεις, αναλαμβάνοντας Πρωθυπουργός της χώρας.

Ο Γ. Τσολάκογλου, αφού εξιστορεί τις δραματικές συνθήκες, όπως αυτές είχαν διαμορφωθεί από τη γερμανική εισβολή και τον πολύμηνο πόλεμο με τους Ιταλούς, αναφέρει, μεταξύ άλλων, με εμφανή διάθεση αποκατάστασης του ονόματός του, ότι “ο ιστορικός του μέλλοντος θα αφιερώσει την αρμόζουσα κριτική” στις αποφάσεις εκείνες που έκριναν τη μοίρα της Ελλάδας τις χαοτικές μέρες του Απριλίου του 1941…

Ίσως λοιπόν ήρθε αυτή η στιγμή.

Το πλήρες απολογητικό υπόμνημα του Γ. Τσολάκογλου τίθεται στη διάθεση του ιστορικού που θα ήθελε να μελετήσει τις θέσεις του, όπως αυτές παρατέθηκαν στο Συμβούλιο Χαρίτων. Όποιος μετριοπαθής ερευνητής το επιθυμεί, μπορεί να έρθει σε επικοινωνία με το www.ww2wrecks.com προκειμένου να εξεταστεί η δυνατότητα πρόσβασής του στο σπάνιο αυτό ιστορικό τεκμήριο

b

Η δίκη του ξεκίνησε στις 21 Φεβρουαρίου και ολοκληρώθηκε στις 31 Μαΐου του 1945.

c

Ο Τσολάκογλου υπέγραψε στις 20, 21 και 23 Απριλίου 1941 τα τρία πρωτόκολλα, ανακωχής, συνθηκολόγησης και παράδοσης άνευ όρων του Ελληνικού Στρατού στους Γερμανούς και τους Ιταλούς, λειτουργώντας αυτόνομα τις τελευταίες χαοτικές ημέρες του ελληνογερμανικού πολέμου του 1941.

d

 

Τελικά το Ειδικό αυτό Δικαστήριο την τελευταία ημέρα της δίκης τον καταδίκασε σε θάνατο, ενώ ταυτόχρονα το ίδιο δικαστήριο ζήτησε την μετατροπή της ποινής σε ισόβια δεσμά για τις “πολλαπλές υπηρεσίες του στη χώρα ως στρατιωτικός”.

e

Έτσι, το Συμβούλιο Χαρίτων συνήλθε στις 19 Αυγούστου του 1945 και μετέτρεψε την ποινή σε ισόβια κάθειρξη και ακολούθως οδηγήθηκε στις “φυλακές Ζελιώτη” (όπου αργότερα το μέγαρο Μινιόν) της Αθήνας.

f

Έχοντας όμως προσβληθεί από λευχαιμία, νοσηλεύθηκε επί έναν χρόνο στο Νοσηλευτικό Ίδρυμα του Μετοχικού Ταμείου Στρατού (ΝΙΜΤΣ), όπου και πέθανε στις 22 Μαΐου του 1948, στερημένος σύνταξης και πάμπτωχος.

g

Η κηδεία του έγινε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών σε στενό οικογενειακό κύκλο. To 1960 τα οστά του μεταφέρθηκαν σε άλλο τάφο που διέθεσε ο τότε δήμαρχος Αθηναίων Παυσανίας Κατσώτας.

h

Το ιστορικό της συνθηκολόγησης

Στις 20 Απριλίου 1941, ημέρα του Πάσχα, σε συνεννόηση με τον διοικητή του Α΄ Σώματος Στρατού, αντιστράτηγο Παναγιώτη Δεμέστιχα, τον διοικητή του Β΄ Σώματος Στρατού, αντιστράτηγο Γεώργιο Μπάκο, και τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων Σπυρίδωνα που ήταν ο κατ΄ εξοχήν φορέας και υποκινητής της δυσάρεστης αυτής απόφασης, κατάργησε πραξικοπηματικά τον διοικητή Στρατιάς Ηπείρου Ιωάννη Πιτσίκα, ανέλαβε ο ίδιος διοικητής της Στρατιάς και υπέγραψε πρωτόκολλο ανακωχής με τον διοικητή της 1ης Μηχανοκίνητης Μεραρχίας Ες-Ες, υποστράτηγο Γιόζεφ (Σεπ) Ντήτριχ (Josef “Sepp” Dietrich), στο Βοτονόσι του Μετσόβου.

j

Ο αρχηγός του Ελληνικού Στρατού, αρχιστράτηγος Αλέξανδρος Παπάγος,  κατήγγειλε την πρωτοβουλία του Τσολάκογλου ως αντίθετη προς τα συμφέροντα της πατρίδας, διέταξε την αντικατάσταση του Τσολάκογλου και αγώνα «μέχρι εσχάτου ορίου δυνατοτήτων».

k

Ήταν όμως ήδη αργά.

Την επόμενη ημέρα, 21 Απριλίου 1941, στη Λάρισα, ο Τσολάκογλου «υπό το κράτος βίας», υπέγραψε ως διοικητής της Ελληνικής Στρατιάς Ηπείρου και Μακεδονίας την άνευ όρων παράδοση του Ελληνικού Στρατού στους Γερμανούς.

l

Εκ μέρους των Γερμανών, το πρωτόκολλο της παράδοσης συνυπέγραψε ο αρχηγός των γερμανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα, στρατηγός φον Γκράηφφενμπεργκ (von Greinffenberg).

Στις 23 Απριλίου, ο Τσολάκογλου υπέγραψε στη Θεσσαλονίκη και τρίτο πρωτόκολλο με τον Γερμανό στρατηγό Άλφρεντ Γιοντλ (Alfred Jodl) και τον Ιταλό στρατηγό Αλμπέρτο Φερρέρο (Alberto Ferrero), για να ικανοποιηθεί και το γόητρο των Ιταλών.

Την ίδια ημέρα ξεκίνησε και ο αεροπορικός βομβαρδισμός του Ναυστάθμου Σαλαμίνας και των γύρω της Αττικής λιμένων όπου και αναγκάσθηκε η ελληνική κυβέρνηση και ο βασιλιάς Γεώργιος να μετακινηθούν αεροπορικώς στην Κρήτη.

z

Στα απομνημονεύματα του, ο Τσολάκογλου γράφει:
«Ευρέθην αντιμέτωπος ιστορικού διλήμματος : Ή ν’ αφήσω να συνεχισθή ο αγών και να γίνη ολοκαύτωμα, ή υπείκων εις τας παρακλήσεις όλων των ηγητόρων του στρατού ν’ αναλάβω την πρωτοβουλίαν της συνθηκολογήσεως… “Τολμήσας” δεν υπελόγισα ευθύνας…

x

Μέχρι σήμερον δεν μετενόησα δια το τόλμημά μου.

Τουναντίον αισθάνομαι υπερηφάνειαν.»

Γεγονός πάντως είναι ότι ο ελληνικός στρατός στη συνέχεια δεν αιχμαλωτίσθηκε και οι βομβαρδισμοί ελληνικών περιοχών διακόπηκαν.

Ο Τσολάκογλου ορκίζεται πρώτος κατοχικός πρωθυπουργός

Στις 30 Απριλίου του 1941 και ώρα 11 το πρωί, ο Τσολάκογλου ορκίσθηκε πρωθυπουργός στα Παλαιά Ανάκτορα, (σημερινή Βουλή), από τον πρωθιερέα του Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου Καρύτση Ν. Παπαδόπουλο, κατόπιν βεβαίως αποδοχής των κατοχικών δυνάμεων και παρουσία των ανωτάτων διοικητών τους.

v

Στην πρώτη αυτή κατοχική κυβέρνηση συμμετείχαν οι άλλοι δύο αντιστράτηγοι της συνθηκολόγησης, Δεμέστιχας και Μπάκος, ο επόμενος κατοχικός πρωθυπουργός (ιατρός) Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος, που τελούσε χρέη αντιπροέδρου, καθώς και ο τότε υπουργός οικονομικών Σωτήριος Γκοτζαμάνης που διατηρήθηκε στην ίδια θέση.

n

Ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος είχε αρνηθεί να τον ορκίσει, πράγμα το οποίο ταυτόχρονα είχε απαγορεύσει και στους υπόλοιπους αρχιερείς και ιερείς της Ελλάδας, με το επιχείρημα ότι η Ελλάδα είχε εθνική κυβέρνηση, την οποία είχε ορκίσει ο ίδιος, εννοώντας εκείνη που βρισκόταν ακόμα σε ελληνικό έδαφος, στην Κρήτη, πριν μετακινηθεί ακόμα στη Μέση Ανατολή.

m

Ο Τσολάκογλου παρέμεινε στη θέση μέχρι τις 2 Δεκεμβρίου του 1942, όταν με διάγγελμά του προς τον ελληνικό λαό παραιτήθηκε ορίζοντας αντικαταστάτη του τον μέχρι τότε αντιπρόεδρο της κυβέρνησής του, καθηγητή του πανεπιστημίου Κ. Λογοθετόπουλο, χωρίς να αναμιχθεί έκτοτε στα κοινά.

u

Οι Βρετανοί στο μεταξύ έσπευσαν να τον καταγγείλουν ως Έλληνα Κουΐσλιγκ (The Times, 30/04/1941).

y

Την ίδια ημέρα που ανακήρυξε επίσημα την Ελληνική Πολιτεία, εκπρόσωποι των δύο πολιτικών παρατάξεων (Βενιζελικοί, Λαϊκό Κόμμα), αναγνώρισαν την κυβέρνησή του ως «κυβέρνηση εθνικής ανάγκης» (Ελεύθερον Βήμα, 08/05/1941).

Κατά την πρωθυπουργία του, αρχικά υποχρέωσε σε παραίτηση τον τότε Αρχιεπίσκοπο Χρύσανθο προωθώντας στη θέση του τον μετέπειτα αντιβασιλέα Δαμασκηνό με σύμφωνη γνώμη και των κατοχικών δυνάμεων.

o

Επίσης προσπάθησε να διατηρήσει τη δραχμή ως κατοχικό νόμισμα, πλην όμως η δέσμευσή του από τις Αρχές κατοχής είχε σαν συνέπεια τη συνεχή υποτίμηση, που οδήγησε σε ραγδαίες αυξήσεις τιμών και πείνα, ενώ η χρυσή λίρα τότε αποθησαυριζόταν.

Για την κατάσταση εκείνη οι Γερμανοί επέρριψαν ακέραιη την ευθύνη στους Ιταλούς που δεν έπραξαν τίποτε, κατά αρμοδιότητα που διατηρούσαν, για να προλάβουν αυτή την οικονομική εξέλιξη, αν και εισήγαγαν στη συνέχεια τη λεγόμενη “μεσογειακή δραχμή”.

p

Τελικά ο Τσολάκογλου παραιτούμενος από το αξίωμά του, μετά από πολλές πιέσεις που του άσκησαν εγγράφως οι άλλοι πολιτικοί αρχηγοί, μεταξύ των οποίων οι Καφαντάρης, Σοφούλης, Γονατάς, Μάξιμος, Πάγκαλος, ακόμη και ο Ράλλης, αλλά και μετά από δύο ανεπιτυχείς γύρους διαπραγματεύσεων με τους Γερμανούς (Βερολίνο – Σεπτέμβριος 1942) και Ιταλούς (Ρώμη – Οκτώβριος 1942), που αφορούσαν τα ελληνικά δημοσιονομικά, στη συνέχεια ιδιώτευσε.

Αμέσως μετά την απελευθέρωση, ο Τσολάκογλου συνελήφθη και φυλακίσθηκε στις φυλακές Αβέρωφ.

i

Παραπέμφθηκε στο δια της Συντακτικής Πράξεως με αριθμό 6/1945, της κυβέρνησης Ν. Πλαστήρα, συσταθέν Ειδικό Δικαστήριο, κατηγορούμενος για παράνομη συνθηκολόγηση που είχε προβεί με τον εχθρό, χαρακτηριζόμενη ως «συνθηκολόγησιν εν ανοικτώ πεδίω» και «πριν η υπ’ αυτόν στρατιωτική δύναμις εκπληρώση πάν ό,τι το στρατιωτικόν καθήκον επιβάλλει», καθώς και για εθνική αναξιότητα για την συνεργασία του, στη συνέχεια, με τις κατοχικές Δυνάμεις, αναλαμβάνοντας Πρωθυπουργός της χώρας.

Η δίκη του ξεκίνησε στις 21 Φεβρουαρίου και έληξε στις 31 Μαΐου του 1945.

Η δε απολογία του ήταν ιδιαίτερα λακωνική αλλά και περιεκτική.

t

Τελικά το Ειδικό αυτό Δικαστήριο την τελευταία ημέρα της δίκης τον καταδίκασε σε θάνατο, ενώ ταυτόχρονα το ίδιο δικαστήριο ζήτησε την μετατροπή της ποινής σε ισόβια δεσμά για τις “πολλαπλές υπηρεσίες του στη χώρα ως στρατιωτικός”.

Η Ιστορία μπορεί να κρίνει αν ο Γ. Τσολάκογλου ήταν “δαίμων” ή “άγγελος”, αν η πρωτοβουλία του να επισπεύσει τη συνθηκολόγηση διέσωσε από τη βέβαιη συντριβή και το θάνατο χιλιάδες Έλληνες στρατιώτες, ή αν προέβη σε μια ατιμωτική πράξη που τον κατατάσσει στους “Εφιάλτες” του Έθνους. Για την μετέπειτα πορεία του ωστόσο, ως κατοχικού πρωθυπουργού-Κουίσλινγκ, το δικαστήριο δοσιλόγων έχει αποφανθεί: Εθνική Αναξιότητα.