By Pierre Kosmidis

All photos © Thanassis Paraponiaris and Ourania Karali, submitted to www.ww2wrecks.com and used by permission

Το νησί της Λέρου έχει ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Η περίοδος της Ιταλοκρατίας, από το 1912, μέχρι το 1943, έχει αφήσει τη σφραγίδα της στο Νησί και οι μάχες του 1943 είχαν επιπτώσεις που ξεπέρασαν τα γεωγραφικά όρια της Λέρου. Πριν από 60 και πλέον χρόνια, ο αείμνηστος Γιάννης Παραπονιάρης, ξεκίνησε να μαζεύει αντικείμενα από τη Μάχη της Λέρου και στη συνέχεια στέγασε την πλούσια συλλογή του στο Μουσείο “Depositο Di Guerra – Αποθήκη Πολεμικών Ευρημάτων”.

Σήμερα, εν έτει 2023, 80 χρόνια από τη Μάχη της Λέρου και 10 χρόνια, αφότου εγκαινιάστηκε το Μουσείο το 2013, ο γιος του Θανάσης Παραπονιάρης, είναι άξιος συνεχιστής του έργου του αείμνηστου πατέρα του και μοιράζεται με το www.ww2wrecks.com τις σκέψεις του γύρω από την ιστορική σημασία της Λέρου.

Πότε ξεκίνησε ο αείμνηστος πατέρας σας Γιάννης Παραπονιάρης τη συλλογή και ποια ήταν η αφορμή για εκείνον;

“Ο πατέρας μου ο Ιωάννης Παραπονιάρης γεννήθηκε το 1954, λίγα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου. Σε ηλικία 8-10 χρονών ξεκίνησε να μαζεύει διάφορα αντικείμενα, με αφορμή την  πληθώρα και την αφθονία, αφού υπήρχαν παντού κάθε είδους αντικείμενα. Μετά το τέλος του πολέμου, τα παιδιά μάζευαν μέταλλα και τα πουλούσαν για λίγα χρήματα.

Έτσι ξεκίνησε και ο πατέρας μου, με τη διάφορα ότι δεν πούλησε ΠΟΤΕ τίποτα από ότι έβρισκε.

Αρχικά ξεκίνησε με σήματα-διακριτικά  μονάδων, κουμπιά, μετάλλια και αργότερα μάζευε κράνη, σφαίρες, καραβάνες, κάνες και ό,τι άλλο έβρισκε στα χωράφια του σπιτιού του και στα βουνά όταν πήγαινε με τον πατέρα του .Τον εντυπωσίαζαν όλα αυτά παρόλο που ήταν παιδί, με τον καιρό και ψάχνοντας μέσα σε τοίχους, πηγάδια και δύσβατα σημεία, έβρισκε όπλα, ξιφολόγχες και διάφορα αντικείμενα με μεγαλύτερη επικινδυνότητα.

Σε ηλικία 16 χρονών και ενώ επεξεργαζόταν μια κάνη ενός όπλου  για να την καθαρίσει  χωρίς να γνωρίζει ότι ήταν γεμάτο εκπυρσοκρότησε στο πρόσωπο του και για ένα χρόνο είχε χάσει την όραση του, μετά από επεμβάσεις και νοσηλείες επανήλθε η όραση του χωρίς προβλήματα ευτυχώς.

Αυτή η περιπέτεια του κόστισε αρκετά βέβαια, (πέρα από το σημαντικό κομμάτι της υγείας), διότι η μητέρα του έδωσε σε κάποιο συλλέκτη αρκετά από τα αντικείμενα που κατά την γνώμη της θεωρούσε επικίνδυνα και έτσι έχασε πολύ υλικό που με κόπο είχε καταφέρει να συλλέξει έως τότε.

Συχνά αντάλλαζε άλλα αντικείμενα με κάθε τι που μπορεί να  είχε σχέση με τη μάχη  της Λέρου η αγόραζε ότι μπορεί να συσχετιζόταν με  αυτή! Μεγαλώνοντας, μεγάλωνε η λαχτάρα και η επιθυμία του να μαζεύει.

Εκτός από το μουσείο που ήταν όλη η ζωή του, ένα δεύτερο μεγάλο έργο που είχε στόχο να πραγματοποιήσει ο πατέρας μου, μετά το θάνατο του παππού μου Θανάση Β. Παραπονιάρη, ήταν να κάνει βιβλίο τις σημειώσεις που έγραφε ο παππούς μου σε τετράδια για την ζωή του (μνήμες, βιώματα 1935-1965) και να το εκδώσει.

Το βιβλίο έγινε πραγματικότητα.. “Τα τετράδια του Λαλή” .

Ο σκοπός των γραφόμενων ήταν τα εγγόνια του ,όπως έλεγε ο ίδιος, να μάθουν την δύσκολη πορεία της ζωής του, την πείνα, τη φτώχεια, την Ιταλική Κατοχή, το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, την ξενιτιά για την επιβίωση ,την επικίνδυνη ζωή του σφουγγαρά τη σκληρή περίοδο που δούλεψε ως ανθρακωρύχος στο Βέλγιο και τέλος την πορεία του ως ναυτικός σε ποντοπόρα πλοία….αυτά τα μαθήματα ζωής .

Ευτυχώς ο πατέρας μου κατάφερε με την βοήθεια ενός φίλου εκπαιδευτικού του Κώστα Ασλανίδη και κάποιων λίγων φίλων να το εκδώσει και έκανε την παρουσίασή του στο κινηματοθέατρο της Λέρου το καλοκαίρι του 2016. Η συμμετοχή του κόσμου ήταν μεγάλη, ντόπιοι αλλά και επισκέπτες του νησιού.

Πότε αποφάσισε ο πατέρας σας να εκθέσει όλα τα τεκμήρια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου;

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ο πατέρας μου ξεκίνησε να εκθέτει τη συλλογή του σε ένα δωμάτιο 23 τ.μ. στο κάτω μέρος του σπιτιού μας και σε έναν τοίχο στο σαλόνι μας .

Αυτό  γνωστοποιήθηκε ,με αποτέλεσμα ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες να υπάρχει αρκετή επισκεψιμότητα καθημερινά στο σπίτι.

Αυτό ήταν λίγο δύσκολο για την καθημερινότητα της Οικογένειάς μας και σε συνδυασμό και με την απότομη αύξηση των ευρημάτων ο υπάρχων χώρος φάνταζε πλέον μικρός και ακατάλληλος για να φιλοξενήσει τη συλλογή.

Γι αυτό το λόγο ο  πατέρας μου και εγώ κτίσαμε οι δυο μας ένα χώρο με την μορφή των αποθηκών που είχαν οι Ιταλοί στη Λέρο τα χρόνια της Ιταλοκρατίας.

Έτσι μετά από χρόνια επίμονης  προσπάθειας, με πολλή αγάπη, πάθος, κούραση, προσμονή και αγωνία , το 2013 ολοκληρώθηκε το κτίσμα για να στεγάσει τη συλλογή μας .

Το Σεπτέμβριο του 2013 έγιναν τα εγκαίνια  και το όνειρο του πατέρα  μου το “Depositο Di Guerra – Αποθήκη Πολεμικών Ευρημάτων”  έγινε πραγματικότητα!

Εσείς, ως άξιος συνεχιστής του έργου του πατέρα σας, πως βλέπετε τη Μάχη της Λέρου και τα αντικείμενα που κατάφερε να συλλέξει ο πατέρας σας;

Η μάχη της Λέρου το 1943 ήταν από τα σημαντικότερα πολεμικά γεγονότα, με μεγάλες γεωστρατηγικές επιπτώσεις.

Από μικρός θέλοντας και μη είχα γαλουχηθεί με την έννοια της μάχης της Λέρου και τη σημαντικότητα της .

Δε σας κρύβω ότι και εγώ ακόμα από  πολύ μικρή ηλικία έβρισκα αντικείμενα σε κάθε περίπατο μας στο βουνό η στη θάλασσα έτσι κι εγώ κόλλησα την ‘’ίδια τρέλα’’ την ίδια μανία και λαχταρά να μαζεύω αντικείμενα του πολέμου και εξαιτίας της αγάπης που είχε ο πατέρας μου για την συλλογή την ίδια αγάπη απέκτησα  κι εγώ.

Ήμουν πάντα κοντά στον πατερά μου σε γεγονότα με ειδικούς και λάτρεις  της ιστορίας, δραστηριότητες  με βετεράνους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αναζητήσεις με ιστορικούς και ερευνητές σε διάφορες τοποθεσίες του νησιού  μαζί στις συντηρήσεις ,στα κουβαλήματα από τις ιστορικές διαδρομές στα βουνά, στις καταδύσεις ήταν το ζευγάρι μου (αφού ξεκινήσαμε μαθήματα για να μπορούμε να επισκεφτούμε  τα τόσα ναυάγια του νησιού μας από το Β’Παγκόσμιο Πόλεμο) κ.α.

Αυτό που έλεγε ο πατέρας μου πάντα και στους επισκέπτες είναι ότι : «αυτά τα αντικείμενα δεν είναι του Παραπονιάρη αλλά ολόκληρης της Λέρου, απλά εγώ τυχαίνει να τα διαφυλάσσω»

Φέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια (1943-2023) από τη Μάχη της Λέρου. Τι σκοπεύετε να κάνετε, ως Μουσείο, για να προβάλλετε αυτή την επέτειο;

Φέτος με τα 80 χρόνια από τη μάχη της Λέρου  είναι μια χρονιά με μεγάλο συμβολισμό .Θα συμμετέχουμε και εμείς από τη μεριά μας με διαφόρους τρόπους στις δραστηριότητες των εκδηλώσεων των 80 χρόνων από τη μάχη της Λέρου που σχεδιάζονται.

Έχει καθοριστεί και το πρόγραμμα της επίσημης επίσκεψης  στο χώρο μας. Μιλάμε με τους διοργανωτές και  τους συντελεστές  για το πως μπορούμε να βοηθήσουμε  τα μέγιστα στην ανάδειξη και στη προβολή αυτής της μεγάλης ιστορικής σημασίας μάχης .

Επίσης φέτος συμπληρώνουμε 10 χρόνια από τα εγκαίνια του μουσείου μας στο καινούριο χώρο, βέβαια χωρίς να είναι δυστυχώς πια μαζί μας ο εμπνευστής και δημιουργός αυτού του μουσείου  ο Ιωάννης Παραπονιάρης.

Από όλα τα εκθέματα που έχετε στο Μουσείο, ποιο είναι για εσάς το πιο σημαντικό και για ποιο λόγο; 

Νομίζω ότι όλα τα αντικείμενα στη συλλογή μας  από το πιο μικρό έως το πιο μεγάλο έχουν εξίσου την ίδια σημαντική  ιστορική αξία  διότι  το καθένα ξεχωριστά  προσθέτει  και κάτι στη συλλογή  και όλα μαζί αποδίδουν  το αποτέλεσμα που βλέπετε .

Βέβαια για να μη θεωρηθεί  ότι αποφεύγω την ερώτηση με πλάγιο τρόπο θα σας υποδείξω αυτόν το χάρτη ως το πιο σημαντικό έκθεμα για μένα:

1^ον  διότι είναι ο χάρτης του νησιού μου, της Λέρου

2^ον Όλα  αυτά, τα εκατοντάδες αντικείμενα είναι μαζεμένα από κάθε σπιθαμή γης της Λέρου από όλο το πεδίο της μάχης  και κομμάτι από κάθε λογής αντικείμενο που χρησιμοποιήθηκε στη μάχη

3^ον το χώμα στο οποίο  εκτίθεται ο χάρτης  είναι από το πολύ βομβαρδισμένο Μεροβίγλι (θέση διοίκησης  των Βρετανών) στην περιοχή μας δηλαδή  λίγο πιο πάνω από τη θέση του μουσείου

Έχετε κάποια σχέδια για το μέλλον, σχετικά με το Μουσείο και αν ναι, ποια είναι αυτά;

Πρώτον και σημαντικότερο από όλα είναι ότι το μουσείο πρέπει να συνεχίσει να υφίσταται.

Ξεκινάμε λοιπόν από την επιβίωση της συλλογής μας ως μουσείο, που θα μπορεί να το επισκεφτεί ο καθένας όπως κάθε άλλο μουσείο κρατικό η ιδιωτικό.

Φέτος, για να υπάρχει ένα έσοδο, για την συντήρηση και διατήρησή του, ιδρύσαμε μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρία (Α.Μ.Κ.Ε), ώστε να μπορούμε να εξασφαλίσουμε τα πάγια έξοδά του.

Οπότε υπάρχει  ένα ελάχιστο ποσό σαν δωρεά-εισιτήριο  κατά την είσοδο των επισκεπτών στο μουσείο. Στα σχέδια μας είναι το Depositο Di Guerra να επεκταθεί και ως συλλογή ευρημάτων αλλά και ως χώρος.

Δημιουργώντας  δηλαδή υποδομές που θα έχουν έναν εκπαιδευτικό χαρακτήρα (πχ αναπαράσταση οχυρωματικού έργου ή αναπαράσταση  θέσεων  μάχης) που θα είναι πιο κατανοητό για τον επισκέπτη  περπατώντας το κατά την είσοδο του στον περίβολο του μουσείου μας  .

Στόχος, είναι στο μέλλον να μπορούμε να διοργανώσουμε  ημερίδες ιστορικού ενδιαφέροντος, να καθιερωθούν μέρες μνήμης ( πχ 12-16/11), να συμμετέχουμε με άλλους φορείς (εντός και εκτός νησιού )που ενδιαφέρονται πραγματικά για την ανάδειξη της ιστορίας του τόπου μας, να συμβάλουμε στην προστασία τόσων  ιστορικών εγκαταστάσεων-κτηρίων  να ευαισθητοποιήσουμε  το ευρύ κοινό και ιδιαίτερα τους συντοπίτες μας.

Η Λέρος έχει μια σπουδαία ιστορία  από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα  έχει μια ‘’μοναδική ταυτότητα ‘’ και  πρέπει να την γνωστοποιήσουμε και να την παρουσιάσουμε, όπως της αξίζει.

Υπάρχει κάποια βοήθεια από τους αρμόδιους φορείς, το Δήμο, ή ιδιώτες;

Δυστυχώς δεν υπήρξε ποτέ κάποια βοήθεια από τον δήμο ή την τοπική αυτοδιοίκηση ούτε και νομαρχιακά ή από την περιφέρεια .

Ένας από τους λογούς που δημιουργήσαμε εκ νέου το χώρο μας ήταν και αυτός.

Ενώ ζητήσαμε  από τους τοπικούς κρατικούς φορείς να μας  παραχωρηθεί ένα κτήριο από τα δεκάδες που στεγάζονται  κτηνοτρόφοι, επί ενοικίαση και με την πρότασή μας να εισπράττει ο Δήμος το μεγαλύτερο ποσοστό του εισιτηρίου (αλλά η επίβλεψη και η ασφάλεια να είναι από εμάς) ,η απάντηση ήταν δυστυχώς αρνητική.

Αντίθετα αρκετοί ιδιώτες-φίλοι συνέβαλαν ο καθένας από μεριάς του και με τον δικό του τρόπο να βοηθήσει. Γνωρίζουν ποιοι είναι αυτοί και τους ευχαριστώ πολύ .

Ποια είναι η πιο σημαντική συμβουλή που σας έδωσε ο πατέρας σας για το Μουσείο;

Ο πατέρας μου σε γενικές γραμμές ήταν άνθρωπος  ήρεμος πράος απέφευγε τις εντάσεις, σε αυτό όμως  που ήταν κάθετος και δεν το διαπραγματευόταν  και  μας το επαναλάμβανε συνεχώς σαν συμβουλή  ήταν το εξής:

Όλα αυτά τα αντικείμενα είναι  η κληρονομιά της Λέρου τεκμήρια τόσων  χρόνων  που σημάδεψαν τη Λέρο  και δεν έχει  κανείς το δικαίωμα  να πουλήσει ή να πάρει αντικείμενα  εκτός νησιού , να φύγουν σε συλλογές κρατικές η ιδιωτικές που δεν είχαν καμία σχέση με τον τόπο μας !

Είναι η κληρονομιά των παιδιών μας, των επόμενων γενεών, για να γνωρίσουν ένα σημαντικό κομμάτι της  ιστορίας  του τόπου τους, της Λέρου!

 

Η διεύθυνση του μουσείου είναι : ΑΓΙΑ ΕΙΡΗΝΗ ΛΕΡΟΣ

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 6972645159- 2247023158 -6908985108

FACEBOOK: Deposito Di  Guerra – Ioannis Paraponiaris

TRIPADVISOR: Deposito di  Guerra – Μουσείο Πολεμικών Ευρημάτων

Τοποθεσία: https://goo.gl/maps/C96gYR9t96YXGLgHA

Επίσκεψη συνήθως τηλεφωνικά με ραντεβού, την περίοδο του καλοκαιριού αρχικά θα είναι ανοιχτά το απόγευμα.