By Pierre Kosmidis

Φωτογραφίες και video:

© Μαρίνος Γιούργας, παραχωρήθηκαν στο www.ww2wrecks.com και δημοσιεύονται κατόπιν αδείας.

 

Δείτε το βίντεο του Ju52: https://www.youtube.com/watch?v=7i-7L0RgpWY

 

Διαβάστε για το Ju52 της Ρόδου: Η ανακάλυψη, η κατάδυση και τα αναπάντητα ερωτήματα 

 

READ THE STORY IN ENGLISH: The Ju52 found off Rodos island, possibly identified as DR + UA, ditched on March 31, 1944

 

O εκπαιδευτής τεχνικής κατάδυσης Μαρίνος Γιούργας, μετά την πρόσφατη αποστολή στο γερμανικό μεταγωγικό αεροσκάφος JU52 που βρέθηκε από την καταδυτική του ομάδα Aegeantec πριν από λίγα χρόνια, καταθέτει στο www.ww2wrecks.com τις εντυπώσεις του, αλλά και τα στοιχεία που οδηγούν στην πιθανή ταυτοποίηση του ιστορικού αυτού αεροναυαγίου.

Η αποστολή αυτή ήταν ιδιαίτερης σημασίας για την ομάδα Aegeantec καθώς αποτέλεσε την πρώτη οργανωμένη αποστολή αποκλειστικά με καταδυτικές συσκευές κλειστού κυκλώματος στο νησί της Ρόδου και η πρόκληση ήταν ιδιαίτερα μεγάλη. Να σημειωθεί ότι την παρούσα χρονική στιγμή το νησί δε διαθέτει ούτε ένα CCR friendly κέντρο για τέτοιας μορφής τεχνικών καταδύσεων και όλος ο απαραίτητος εξοπλισμός, τα υλικά και τα σχετικά αέρια έπρεπε να έρθουν από την Αθήνα.

Το εγχείρημα μας στέφθηκε με επιτυχία, καθώς οι συμμετέχοντες (που σημειωτέον ήταν έμπειροι δύτες με χιλιάδες ώρες καταδύσεων ο καθένας σε διάφορα σημεία ανά τον κόσμο) εξέφρασαν την ικανοποίηση τους για την άρτια οργάνωση παρά τις δυσκολίες υποστήριξης ενός παρόμοιου εγχειρήματος.

Στόχος της ομάδας μας ήταν να διαπιστώσουμε το κατά πόσο είναι εφικτό να οργανώσουμε αποστολές σε μέρη εκτός της βάσης μας, που βρίσκεται στις ακτές της Αθήνας και να προσφέρουμε υπηρεσίες υψηλής ποιότητας αναλαμβάνοντας εξ ολοκλήρου όλες τις πτυχές του εγχειρήματος. Τα χαμόγελα στα πρόσωπα όλων όσων συμμετείχαν στην καταδυτική αποστολή της Aegeantec στη Ρόδο αποδεικνύουν ότι χαρίσαμε μοναδικές εμπειρίες και αξέχαστες στιγμές πάντα με γνώμονα την ασφάλεια των δυτών μας αλλά και το σεβασμό στην υποβρύχια πολιτιστική κληρονομιά της χώρας μας.

Υπήρξε σημαντική υποστήριξη από ιδιώτες που αγκάλιασαν την προσπάθεια αυτή, τόσο κατά τη διάρκεια των καταδύσεων μας στη Ρόδο όσο και στην προσπάθεια «ανάγνωσης» της ιστορίας που προσπαθεί να μας πει το συγκεκριμένο αεροπλάνο. Συνεπώς πρέπει να ευχαριστήσουμε τους δύτες υποστήριξης Θωμά Ζώβα, Ζέτα Κωστοπούλου και Σπύρο Χρυσανθόπουλο, τον καπετάνιο μας Πέτρο Νικολάκο, το καταδυτικό κέντρο Waterhoppers Rhodes και κυρίως τον Andre Busstra και Ryan Eames και τη μονάδα Haraki Mare και την Ελευθερία Κουφού που έκανε τη διαμονή μας εξαιρετικά άνετη.

Κατά τη διάρκεια των καταδύσεων στο ναυάγιο του JU52 διαπιστώθηκε ότι αυτό ήταν στην ίδια κατάσταση στην οποία βρέθηκε πριν 3 χρόνια από την ομάδα μας. Παρόλα αυτά τα σημάδια κόπωσης ήταν εμφανή στην επιφάνεια της ατράκτου μετά από 75+ χρόνια στο βυθό της Ρόδου καθώς τα σημεία του αεροσκάφους όπου η διάβρωση έχει αφήσει την υπογραφή της έχουν αυξηθεί. 

Η ταυτοποίηση του συγκεκριμένου αεροσκάφους δε μπορεί να θεωρηθεί ολοκληρωμένη αλλά πιθανολογούμε ότι το JU 52 που ανακαλύφθηκε και έγινε κατάδυση σε αυτό για πρώτη φορά τον Ιούλιο του 2018 από την Aegeantec είναι το DR+UA το οποίο έπεσε 1 χιλιόμετρο από την ακτή Γαδουρα στη Ρόδο στις 31.03.1944 κατά την επιχείρηση ρίψης σωστικών λέμβων σύμφωνα με ιστορικά αρχεία. Πρέπει να αναφέρουμε τους φίλους που ασχολήθηκαν ενεργά στην προσπάθεια μας να διαβάσουμε την ιστορία του αεροπλάνου και συγκεκριμένα το Θάνο Αντωνέλλο, το Βασίλη Μεντόγιαννη, το Νίκο Καρατζά, τον Bernd Pirkl, το Luca Gabriele Merli και το Gyorgy Litauszky. Επίσης, ευχαριστούμε και το Δημήτρη Γκαλόν που προσφέρθηκε να συμβάλλει στην προσπάθειά μας.

Το σημείο που βρέθηκε το αεροσκάφος απέχει 1 νμ από το αεροδρόμιο Γαδούρα στην Κάλαθο η κατασκευή του οποίου ξεκίνησε το 1937 και ολοκληρώθηκε το 1939.

Η στρατηγική σημασία του αεροδρομίου αυτού ήταν μεγάλη καθώς, λόγω της γεωγραφικής του θέσης, έβλεπε μπροστά στις ακτές της Κρήτης και του Λιβάνου (Κόλπος Σύρτης), θέατρα μεγάλων στρατιωτικών επιχειρήσεων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αποτελούσε αεροπορική βάση της Ιταλικής αεροπορίας από τον Ιούνιο του 1940 για αποστολές σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου, Παλαιστίνης και του Σουέζ.

Η Luftwaffe το χρησιμοποιούσε για τις αποστολές των αεροπλάνων της ως ενδιάμεσο σταθμό αλλά και ως ένα σημαντικό κέντρο για την προετοιμασία και εκτέλεση των αεροπορικών επιδρομών στην Κρήτη και τη Β. Αφρική. Η σημασία του εν λόγω αεροδρομίου ενισχύεται από το γεγονός ότι αποτέλεσε σημείο έντονου ενδιαφέροντος για τις Βρετανικές Δυνάμεις που το βομβάρδισαν με βομβαρδιστικά Wellington της 37 μοίρας που πέταξαν από βάση της Αιγύπτου. Επίσης τον Αύγουστο του 1942 βρετανοί καταδρομείς ξεκίνησαν με το υποβρύχιο «Παπανικολής» από τη Βηρυτό για το νησί της Ρόδου με σκοπό να καταστρέψουν τις διάσπαρτες στην περιοχή Γαδουρά εγκαταστάσεις του αεροδρομίου αλλά και τα εκεί σταθμευμένα αεροσκάφη.

Είχαμε την τύχη να έχουμε μαζί μας τον έμπειρο πιλότο και δύτη Δ. Χαλιάσο οι γνώσεις του οποίου συνέβαλλαν στο να διαπιστώσουμε ενδιαφέροντα στοιχεία για το αεροσκάφος JU52 και το πως κατέληξε στο βυθό της Ρόδου. Επίσης μαζί μας ήταν και ο Alan Whitehead της Techwise Malta οι γνώσεις και η εμπειρία του οποίου συνέβαλαν στην επίλυση κάποιων τεχνικών θεμάτων που πάντα προκύπτουν σε τέτοιες επιχειρήσεις.

Το ναυάγιο του JU 52 βρίσκεται σε μέγιστο βάθος 75 μέτρων, σε λασπώδη βυθό με το ρύγχος του να κοιτάζει ΝΔ και με την εξαίρεση της κεντρικής μηχανής και της καλύπτρας του πιλοτηρίου, τα οποία εικάζουμε ότι αποκολλήθηκαν κατά την πρόσκρουση του αεροσκάφους με την επιφάνεια της θάλασσας, είναι σε ένα κομμάτι και αποτελεί ένα εξαιρετικό καταδυτικό σημείο. Δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτα τα ναυάγια άλλων χωρών, όπως η Μάλτα, όπου η ναυαγιοκατάδυση είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο και θα μπορούσε πολύ εύκολα να αποτελέσει πόλο έλξης για τεχνικούς δύτες υψηλού επιπέδου που διαθέτουν τις γνώσεις και την εμπειρία για να καταδυθούν σε αυτό.

Για την ακρίβεια το ναυάγιο του JU 52 θυμίζει ρολόι που σταμάτησε στις 31.3.1944 καθώς όλοι οι χώροι του αεροσκάφους, όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες, είναι άθικτοι. Τέτοιου είδους ναυάγια δεν είναι εύκολο να δει κανείς καθώς συνήθως μετά την πάροδο τόσων ετών η φύση αναλαμβάνει να σβήσει πολλά από τα στοιχεία που μαρτυρούν την ιστορία τους ενώ παράλληλα πολλές φορές η ανθρώπινη ματαιοδοξία επεμβαίνει και τα αλλοιώνει.

Η εικόνα του αεροσκάφους και η άποψη μας για το τι συνέβη σε αυτό είναι η εξής: Το ναυάγιο του JU 52 στη Ρόδο βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση, αν αναλογιστεί κανείς τα χρόνια που βρίσκεται στο βυθό και το υλικό κατασκευής του καθώς η δομή του παραμένει γενικά άθικτη. Τα εμπρόσθια χείλη των πτερυγίων καθώς και τα άκρα τους έχουν ζημιές που προέρχονται από την πρόσκρουση τους με την επιφάνεια της θάλασσας όπως και με το βυθό. Η προπέλα της αριστερής μηχανής είναι άθικτη υποδηλώνοντάς ότι κατά τη διάρκεια της πρόσκρουσης η μηχανή αυτή δε βρίσκονταν σε λειτουργία. Η μηχανή νούμερο 2 που βρίσκονταν στο ρύγχος του αεροπλάνου έχει αποκολληθεί και είναι 2 μέτρα από αυτό με την έλικα της θαμμένη από το ίζημα του βυθού, οπότε δεν ήταν δυνατό να εξεταστεί η κατάσταση στην οποία βρισκόταν. Η δεξιά μηχανή έχει σημάδια ζημιάς που υποδηλώνουν ότι αυτή λειτουργούσε κατά τη σύγκρουση με την επιφάνεια της θάλασσας.

Η παρουσία των δύο ελαστικών και του συστήματος προσγείωσης κάτω από το αεροσκάφος οδηγεί στην υπόθεση ότι το αεροσκάφος «έκατσε» στο βυθό σε βάθος 75 μέτρων. Η καταστροφή από δίχτυα αλιέων εντοπίζεται στο αριστερό φτερό καθώς και σε ένα οριζόντιο σταθεροποιητή στην ουρά του JU 52. Επίσης, δίχτυα καλύπτουν μεγάλη επιφάνεια της ατράκτου και της πόρτας που χρησιμοποιούνταν για τη φόρτωση και εκφόρτωση του αεροσκάφους. Το αεροσκάφος δεν παρουσιάζει σημάδια από ζημιά λόγω εχθρικών πυρών στην άτρακτο και στις μηχανές του οπότε η πιθανότητα κατάρριψης του θεωρείται μικρή. Επίσης και τα δύο πυροβόλα MG15 των 7.92mm βρέθηκαν άθικτα στις θέσεις τους όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες ενώ δεν είναι φορτωμένα με τους γεμιστήρες των πυρομαχικών τους. Παρά το ότι το εσωτερικό του είναι καλυμμένο με παχύ στρώμα ιζήματος δεν ήταν ορατά χρησιμοποιημένα πυρομαχικά ή γεμιστήρες στο πάτωμα του αεροσκάφους.

Το κόκπιτ βρίσκεται σε εξαιρετική κατάσταση καθώς όλα τα όργανα και τα χειριστήρια διακρίνονται καθαρά παρά τις επικαλύψεις από θαλάσσιους οργανισμούς. Περαιτέρω έρευνα της θέσης των χειριστηρίων των μηχανών υποδηλώνουν μια μη φυσιολογική θέση καθώς η μηχανή νούμερο 2 βρίσκεται σε κατάσταση “idle” ενώ οι άλλες δύο μηχανές σε κατάσταση “high power”. Οι μοχλοί ρύθμισης του μίγματος είναι όλοι στο ίδιο setting ενώ η θέση του μοχλού χειρισμού της αντλίας καυσίμων δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί. Αυτό πιθανόν να οφείλεται σε μηχανικό πρόβλημα που έκανε αναγκαία τη μείωση ισχύος μόνο του κινητήρα νούμερο 2. 

Αυτός ο κινητήρας (κεντρικός νο. 2) είναι απαραίτητος όχι μόνο για την πρόωση του αεροσκάφους αλλά και για την παροχή ενέργειας σε κρίσιμες λειτουργίες του, όπως ηλεκτρικά συστήματα και δεν τίθεται σκοπίμως σε καστάσταση “idle”ή “shutdown” κατά τη διάρκεια της πτήσης παρά μόνο σε μη κανονικές συνθήκες λειτουργίας του. Συμπερασματικά, πεποίθηση μας είναι ότι η απουσία σημαδιών κατάρριψης από εχθρικά πυρά, η θέση των χειριστηρίων των μηχανών και η κατάσταση του ρύγχους του αεροπλάνου μας οδηγεί σε δύο υποθέσεις:

1. Το αεροπλάνο κατά τη διάρκεια της αποστολής του εμφάνισε πρόβλημα στους κινητήρες του γεγονός που οδήγησε τον κυβερνήτη στο να θέσει τον κινητήρα νούμερο 2 σε θέση “idle” ή σε shutdown και κατά την προσπάθεια επιστροφής του στο αεροδρόμιο Γαδουρά βούτηξε στην θάλασσα με την δεξιά πλευρά του και με μικρή σχετικά ταχύτητα σε μικρή απόσταση από την ακτή.

2. Το αεροσκάφος μετά την αναχώρηση του από τη Ρόδο παρουσίασε μηχανικό πρόβλημα με τον κινητήρα νούμερο 2 να επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό με αποτέλεσμα να αναγκάσει τον πιλότο να το ρίξει στην θαλάσσια περιοχή ανοιχτά και σε μικρή απόσταση από το αεροδρόμιο στη Γαδουρά .

Περαιτέρω λόγοι που θα μπορούσαν να έχουν επηρεάσει την πορεία του αεροπλάνου και να το οδηγήσουν στη Γαδουρά δεν μπορούν να αποκλειστούν αλλά δεν είναι δυνατόν να επιβεβαιωθούν με τα υπάρχοντα στοιχεία.

Θεωρώ τον ομάδα Aegeantec εξαιρετικά τυχερή τόσο επειδή βρήκε και καταδύθηκε πρώτη σε αυτό το σπάνιο εύρημα τον Ιούλιο του 2018, όσο και γιατί η προσπάθεια της να το αναδείξει ως καταδυτικό προορισμό αγκαλιάζεται από πολλά μέλη της καταδυτικής κοινότητας και όχι μόνο.
Με γνώμονα την ασφάλεια των δυτών μας, με απόλυτο σεβασμό στην υποβρύχια πολιτιστική κληρονομιά μας και παρά την κούραση, τα προσωπικά έξοδα και τις αντιξοότητες που συνοδεύουν τέτοια εγχειρήματα παραμένουμε ορεξάτοι και αισιόδοξοι στο να συμβάλλουμε στην προσπάθεια που γίνεται και από άλλους συναδέλφους και έχει στόχο να αποκτήσει η χώρα μας την θέση που της ανήκει στο χάρτη των καταδυτικών προορισμών διεθνώς.

Σύμφωνα με τον διακεκριμένο ερευνητή Ιωάννη Μυλωνά, προκύπτουν τα ακόλουθα: Σύμφωνα με το αρχείο απωλειών της Lufftwafe και το DIE DEUTSCHE LUFTWAFFE IN GRIECHENLAND IM II. WK 1941−45_v.2 31.03.44 Ju.52 W.Nr. 501111 100% crash into the sea 1 km from the coast of Gadura, BO. Ofw. Hans Beck (missing), BF. Fw.Josef Gillitzer, BM. Uffz. Rudolf Karl, BS. Uffz. Willi Janson, all (+ Killed) in crash 31.03.44 at Gadura

Τεχνικά χαρακτηριστικά αεροσκάφους JU52
Μεταγωγικό αεροσκάφος μεταφοράς προσωπικού ή εξοπλισμού με πλήρωμα 3 άτομα.
Μήκος 18,90μ
Εκπέτασμα πτερύγων 29,25μ
Ύψος 4,50μ
Βάρος 6,510 kg/10,990kg
Κινητήρες 3xBMW 132T
Ισχύς 715 shp
Μεγιστη ταχύτητα 265 km/h
Αυτονομία 870 χλμ
Μέγιστο ύψος 5,490 χλμ
1x πυροβόλο MG 131 των 13mm + 2x πυροβόλα MG 15 των 7.92mm